Weblog burgemeester

Op veel plaatsen, ook in onze gemeente, zal er de komende maanden uitgebreid aandacht zijn voor 75 jaar bevrijding. We herdenken het einde van de Tweede Wereldoorlog en we vieren de vrijheid. In het zuiden van ons land is men daar in de loop van vorig jaar al mee begonnen; daar eindigde de oorlog immers al in het najaar van 1944.

Soms liggen in je werk vreugde en verdriet heel dicht bij elkaar. In de tien jaar dat ik burgemeester ben heb ik nog nooit in één week 24 Koninklijke onderscheidingen mogen uitreiken. Maar ook nog nooit maakte ik mee dat er binnen de gemeentelijke organisatie twee sterfgevallen in één week waren.

De eerste week van het nieuwe jaar staat altijd in het teken van nieuwjaarswensen, van terugkijken op het afgelopen jaar en van vooruitkijken naar wat komt. In mijn nieuwjaarstoespraak heb ik al verschillende onderwerpen kort benoemd. In zo’n toespraak kan niet alles uitgebreid aan de orde komen, de receptie moet immers niet te lang worden onderbroken. Daarom in de eerste blog van dit jaar nog een aantal aanvullingen.

Ik mocht deze week twee keer bij een cultureel evenement zijn. Maandagavond was er in de Sint-Mattheüskerk in Joure een uitvoering van een deel van het Weihnachtsoratorium van Bach. In prachtige muziek komen de geboorte van Jezus en de engelen en herders voorbij. Een bekend verhaal dat je helemaal in kerstsfeer brengt. Maar de uitvoerenden, onder leiding van Jan Vermaning hadden besloten om ook een nieuwe compositie uit te voeren.

Professor Hans Boutellier is een wetenschapper die zich bezighoudt met criminaliteit en veiligheid. Deze week kwam hij op bezoek bij de VNG-commissie Bestuur en Veiligheid, waarvan ik ook deel mag uitmaken. Hij nam ons mee in een aantal waarnemingen en oplossingsrichtingen.

Ik schrok deze week wel even toen ik de resultaten zag van het Friese onderzoek naar de verkoop van alcohol aan 17-jarigen. Uit dat onderzoek, uitgevoerd met ‘mysterie-shoppers’, blijkt dat in tweederde van de situaties een 17-jarige gewoon alcohol kan kopen. En dat is in ons land al een aantal jaren verboden. We houden ons dus met zijn allen niet aan die wet.

Vorige week vrijdagavond nam ik afscheid als voorzitter van de IJswegencentrale Gaasterland. De IJswegencentrale is één van de 22 centrales in Fryslân die de belangen van het schaatsen op natuurijs in onze provincie behartigen. Wanneer het vriest proberen de vrijwilligers ervoor te zorgen dat het ijs zo goed mogelijk kan aangroeien en er zodra het dik genoeg is ook geschaatst kan worden.

Deze week een blog die minder reacties zal oproepen dan de vorige. Ik schrijf dit stukje in het Woudagemaal in Lemmer. Het is iedere keer weer een belevenis om in dit prachtige gebouw op deze mooi plek te mogen zijn. Volgend jaar wordt het 100-jarig bestaan van het gemaal gevierd, daar kijk ik nu al naar uit. Maar ik ben nu in het gemaal voor twee vergaderingen.

Zaterdag is het weer zover. Sinterklaas komt aan in Nederland. Ook in De Fryske Marren maakt hij zijn opwachting in een aantal dorpen. Voor heel veel kinderen beginnen een paar spannende weken in de aanloop naar 5 december.

In sommige maanden heb je te maken met jaarlijks terugkerende gebeurtenissen en tradities. November is zo’n maand. In iedere gemeente wordt dan de begroting voor het komend jaar behandeld. En het is weer de tijd van de Sinterklaasintochten. Maar er zijn ook minder bekende zaken die toch ieder jaar in november weer aan bod komen.

De Fryske Marren is (nog steeds) een heel jonge gemeente. We vinden onszelf nog voortdurend uit. Dat is niet uniek. Ik denk dat iedere herindelingsgemeente een periode van vijf tot tien jaar nodig heeft om politiek, bestuurlijk en ambtelijk volwassen te worden. In onze gemeente hebben we het over “het verhaal dat we willen vertellen”. Wat voor gemeente willen we zijn. Het verhaal gaat bij ons over begrippen als kleurrijk, actief en noflik. We vinden dat we dat zijn en we vinden vooral dat we dat samen zijn. Met elkaar als inwoners van vijftig dorpen en een stad en met elkaar als inwoners en gemeentebestuur. Om invulling aan die samenwerking te geven hebben we onze dorpencoördinatoren, onze bedrijfscontactfunctionarissen en onze kwartiermakers sociaal domein. Zijn leggen de verbinding tussen het gemeentelijk apparaat en de inwoners, bedrijven en instellingen.

Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters houdt gegevens bij over alle leden. Het is overigens een modernere club dan de naam doet vermoeden, maar dat terzijde. Het genootschap heeft nu uitgerekend dat de gemiddelde burgemeester in ons land 56 jaar is, 9 dienstjaren heeft, daarvoor wethouder was en nu 60 uur per week werkt. Dat maakt mij tot de gemiddelde burgemeester, want ik voldoe op dit moment aan alle criteria. Of ik daar blij mee moet zijn weet ik niet. Het is niet anders. Maar gemiddeld als ik ben wil ik reageren op een brief die ik onder ogen kreeg van onze minister van Binnenlandse Zaken, mevrouw Ollongren. Zij schreef die brief vorige week aan de Tweede Kamer. Het onderwerp is de Toekomst van het Openbaar Bestuur. Een belangrijk onderwerp. En ook een belangrijke brief, want de minister zet een aantal lijnen uit voor de komende jaren.

Het was in verschillende opzichten een bijzondere week. Mijn agenda, in ieder geval die in de eerste vier dagen, liet een enorme afwisseling zien. Een collegevergadering, een raadsvergadering en een commissievergadering. Een werkbezoek aan het museum in Joure. Een overleg met de collega in Súdwest-Fryslân. Twee bezoeken aan 60 jaar getrouwde echtparen. Enkele indringende gesprekken met inwoners over hun persoonlijke situatie. En daarnaast een flink aantal interne overleggen en telefoongesprekken over openbare orde-kwesties, koninklijke onderscheidingen en nog veel meer.

Afgelopen zaterdag was ik in het Noorderleech, het gebied boven Marrum aan de Waddenkust. Een uitgestrekt gebied, grotendeels buitendijks. Je kunt er genieten van de vergezichten, zeker als je op de Sédykster Toer staat, een tot uitkijktoren verbouwde silo. Je ziet Ameland, Leeuwarden en nog veel meer plaatsen liggen. Het “tempeltje” van Ids Willemsma is een prachtig kunstwerk op de dijk.

Op zaterdag 12 oktober staat Joure in het teken van de veiligheid. Op de Merk vindt dan de ‘Dag van de Veiligheid’ plaats. Gemeente, politie, brandweer en allerlei andere organisaties laten zien wat ze doen om onze gemeente, onze leefomgeving en uw en mijn huis zo veilig mogelijk te houden.

Joure staat deze week in het teken van de Jouster Merke. Vijf dagen feest. De jaarmarkt waarmee het feest begint wordt dit jaar voor de 553e keer gehouden. De Agrarische Schouw is er dit jaar voor de 67e keer. De Schouw wordt traditioneel op woensdagavond geopend met een bijeenkomst waar enkele honderden mensen uit de agrarische wereld met elkaar in gesprek gaan over een actueel thema. Dit jaar was het thema ‘Grond’. Het ging vooral ook over de prijs van de grond en de invloed die de grondprijs in de toekomst zal hebben voor de agrariër. Het is ook een traditie dat de burgemeester deze avond opent. In mijn toespraak heb ik een aantal zaken, waar ik de afgelopen weken mee te maken kreeg of zal krijgen, aan de orde gesteld.

Afgelopen weekend bracht een delegatie van ruim twintig mensen, leden van de gemeenteraad, het college van BenW en het Drolshagencomité, een bezoek aan onze partnergemeente in Duitsland. We vierden daar de 50-jarige relatie tussen onze beide gemeenten. Eind mei deden we dat al bij ons, nu was het tijd voor een tegenbezoek.

Schreef ik vorige week nog over ons bezoek aan het zeer geslaagde Democratiefestival in Nijmegen, deze keer kan ik het hebben over werkbezoeken aan allerlei andere delen van het land. Als burgemeester kom je nog eens ergens. De afgelopen dagen heb ik weinig achter mijn bureau gezeten. En dat heeft zo zijn voordelen. Leren van de manier van werken in andere gemeenten en goede gesprekken met andere bestuurders leiden immers tot inspiratie voor het werk in eigen huis.

De eerste week na een langere vakantie is altijd een bijzondere. Toch weer even wennen aan het werkritme, zeker wanneer er in de agenda zoveel afspraken staan dat het lijkt alsof je die vier vrije weken in één week weer moet inhalen.

De gemeenteraad behandelde deze week een lange agenda. Teveel onderwerpen voor één avond, dus werden het er twee. Het wel of niet openbaar houden van de Omkromte in Joure, het ambitiedocument IJsselmeerkust, de startnotitie voor een nieuw sportbeleid, een zonnepanelenpark bij Vegelinsoord en nog veel meer. Over heel verschillende onderwerpen moest de raad een besluit nemen.

In de afgelopen dagen was ik bij verschillende afscheidsrecepties. Blijkbaar is deze periode van het jaar een passend moment om met pensioen te gaan of te kiezen voor een nieuwe stap in je loopbaan. Binnen onze gemeentelijke organisatie ging één afdelingshoofd met pensioen en koos een ander voor een mooie vervolgstap bij de provinsje Fryslân.

Wanneer je het hebt over: er zin in hebben, er zin aan geven en zinvol zijn (zie mijn blog van vorige week), dan zijn er ook deze week weer onderwerpen waarop die begrippen van toepassing zijn. En hoewel er al heel veel over geschreven en gezegd is kan ik ook niet om Maarten van der Weijden heen. Hij had er duidelijk zin in, want anders zwem je geen 200 kilometer. Hij gaf ook zin aan zijn bijna bovenmenselijke prestatie door zijn Elfstedentocht te zwemmen in het kader van de strijd tegen kanker. En daardoor werd zijn prestatie zinvol voor velen.

De burgemeester van Barneveld stuurde deze week een brief aan alle deelnemers aan het congres van de vereniging van Nederlandse Gemeenten dat eerder deze maand in zijn gemeente werd gehouden. In die brief herhaalde hij nog eens wat hij tijdens de opening van het congres zei. “Besturen is mensenwerk” was het thema. En volgens collega Van Dijk betekent dit dat je er als bestuurder zin in mag hebben, dat je zin aan je werk mag geven en dat het daardoor ook zinvol wordt. Iets om over na te denken: drie maal zin, in een aantal betekenissen van het woord.

Toch wel een bijzonder bericht in het nieuws van deze week: de Friezen zijn de gelukkigste mensen in ons land. Maar liefst 92% zegt gelukkig te zijn. En 89% is tevreden met hun leven. En tegelijkertijd is de welvaart in onze provincie lager dan gemiddeld, zijn we lager opgeleid dan elders in het land en ligt het gezondheidsniveau van de Fries onder dat van andere Nederlanders. Deskundigen noemen het de Friese paradox. Het gaat lang niet zo goed als elders maar we voelen ons wel goed.

Onder die titel verzamelden enkele duizenden raadsleden, wethouders en burgemeesters zich deze week in Barneveld. Daar werd het jaarlijkse congres van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) gehouden. Ieder jaar weer een soort reünie van het lokaal bestuur. Hét moment om collega’s uit alle delen van het land te ontmoeten en ervaringen te delen. Dat gebeurt in een gezellige, voor een deel zelfs feestelijke sfeer, maar er wordt ook gewerkt. Met sprekers, workshops en excursies is de titel van het congres nader uitgewerkt. Shakespeare schreef al behartenswaardige woorden over besturen en leiderschap legde Gijs Scholten van Aschat uit.

Meestal verschijnt mijn blog op vrijdag. Deze keer een uitzondering op die gewoonte. Want vandaag kan ik terugkijken op het afgelopen weekend. Een weekend waarin we een grote groep gasten uit onze partnergemeente uit Duitsland mochten verwelkomen. Samen met de delegatie uit Drolshagen hebben we aandacht besteed aan de 50-jarige vriendschapsband die er is tussen Drolshagen en De Fryske Marren. In 1969 ontstond de relatie tussen de beide gemeentebesturen, bij ons toen nog Haskerland. Al sinds 1963 reisden sportverenigingen op en neer voor toernooien, maar in 1969 sloten ook de beide gemeentebesturen een vriendschapsverdrag.

Een Duits woord als kop boven deze blog. Volgende week vieren we de 50-jarige vriendschapsrelatie met Drolshagen en komt er een grote groep Duitse gasten naar onze gemeente. Dat betekent dat ik moet oefenen op mijn Duits. Maar deze week had ik ook echt een paar aha-erlebnisse. Gebeurtenissen waarbij ik dacht dat ik zeker wist dat ik het al eens eerder had meegemaakt. Ik mocht de eerste bewoners van het azc in Balk welkom heten. In september 2016 gebeurde dat ook al. Een bijzondere gang van zaken, ik schreef er eerder over. Maar omdat het blijkbaar niet mogelijk is om snel over de asielaanvragen van een grote groep mensen te beslissen, hebben we opnieuw extra opvangruimte nodig. En daarom ben ik blij dat de gemeenteraad hier unaniem mee instemde. Het personeel van het  azc in Balk staat ook opnieuw klaar om de bewoners goed op te vangen. Ik hoop dat deze nieuwe periode van openstelling van het  azc ook weer een goede periode zal zijn, waarbij er een samenwerking met allerlei organisaties en mensen in Balk kan ontstaan.

Volgende week is het weer zover. Alweer verkiezingen. Op donderdag 23 mei kunnen we naar de stembus  voor het Europees Parlement. Die verkiezingen leven nog niet echt. De aanplakborden komen deze keer niet vol. Europa is blijkbaar niet heel interessant. Een behoorlijke groep mensen moet zelfs niets van Europa hebben. En toch is Europa heel belangrijk en speelt het een grote rol in ons dagelijks leven. In onze gemeente hebben we zelfs een wethouder die de portefeuille “Europa” heeft. Er is ook een Fries wethoudersoverleg waarin wordt gesproken over actuele ontwikkelingen in Europa die voor gemeenten van belang zijn.

Woensdagavond zijn de jaarrekening 2018 en de kadernota 2019 aan de gemeenteraad gepresenteerd. Voor de gemiddelde lezer misschien niet iets om op puntje van de stoel te zitten, maar voor gemeente zijn het belangrijke stukken in de verantwoording naar de raad en dus naar de samenleving. Ondanks alle (ook landelijk) gedoe over bijvoorbeeld de jeugdzorg heeft onze gemeente een overschot over 2018. Een bedrag van 1,4 miljoen euro. Dat is grotendeels te danken aan zaken als grondverkoop én aan grotere uitstroom uit de bijstand. En dat heeft beiden met de groeiende economie te maken. In 2018 was er een daling van 13% in het aantal bijstandsuitkeringen. In 2017 was er ook al daling van 10%. Het lukt dus om mensen uit de bijstand te krijgen.

Morgen is het weer 4 mei. Dan staan we, 74 jaar na 1945, opnieuw stil bij de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Deze week werd de uitslag van het jaarlijkse Nationaal Vrijheidsonderzoek gepubliceerd. Daaruit bleek dat niet alleen ouderen, maar ook kinderen en jongeren hechten aan een respectvolle herdenking met traditionele rituelen zoals het trompetsignaal, het zingen van het volkslied en vooral de twee minuten stilte. Jongeren vinden daarnaast dat er tijdens herdenkingen meer aandacht moet zijn voor mensen die nu door oorlogsgeweld om het leven komen. Het perspectief op de oorlog en het herdenken van slachtoffers wordt internationaler.

Nee, deze blog gaat niet over de regenbuien die de afgelopen dagen zijn gevallen. Die zijn goed, heel goed zelfs voor de landbouwsector en voor onze tuinen. Ook die buien zouden er overigens best wat meer mogen vallen. Deze blog gaat over die andere regen die vandaag in ons land viel, de lintjesregen. Overal in het land zijn vandaag, de dag voor Koningsdag, mensen verrast met een Koninklijke Onderscheiding. In tegenstelling tot vorig jaar was het in De Fryske Marren maar een heel bescheiden buitje. Drie mensen kregen een onderscheiding en zijn vanaf vandaag Lid in de Orde van Oranje Nassau.

De opening van de Koningsspelen in Lemmer door Koning Willem-Alexander was een prachtig feest. Voor de ruim 400 leerlingen van de school, voor Lemmer en eigenlijk voor de hele gemeente. Want het gebeurt niet zo vaak dat ons staatshoofd een bezoek aan onze gemeente brengt. Directeur Sietske de Jong en haar team, de medewerkers van de Koningsspelen en van de gemeente hebben er voor gezorgd dat alles volgens het draaiboek verliep. Iedereen kon volop genieten van de aanwezigheid van de Koning. En hijzelf niet het minst, gelet op de vele informele gesprekjes die de majesteit met leerlingen en mensen van de school en de organisatie voerde. Het was koud, maar hartverwarmend. We kunnen er met een goed gevoel op terugkijken.

De partijen die in onze gemeente onderhandelen over een nieuw college deden vorige week een oproep. Iedereen die een punt wil inbrengen in het coalitieakkoord kan zich melden bij de formateur. Maar liefst 34 mensen hebben zich aangemeld. De formateur moet extra bijeenkomsten organiseren om iedereen te woord te kunnen staan. Voorafgaand aan onze gemeenteraadsvergaderingen ontvangen we regelmatig een groep inwoners. Ze zijn “gast van de raad”. Behalve een gesprek over onze gemeentelijke democratie en de inhoudelijke agenda voor die avond komen er ook vaak allerlei zaken aan de orde die men graag wil voorleggen aan de aanwezige raadsleden of aan mij. Twee voorbeelden van burgerparticipatie, van de manier waarop inwoners in onze gemeente betrokken zijn bij de gemeentepolitiek. Prima om dit zo te doen. En zo hebben we nog allerlei andere mogelijkheden voor het contact tussen inwoners en politici en hebben inwoners volop de gelegenheid om invloed op de besluitvorming uit te oefenen.

Het voorjaar is echt begonnen. En dat betekent dus ook dat het culturele en evenementenseizoen weer van start gaat. Vorige week was ik bij de opening van de nieuwe tentoonstelling in ons mooie museum in Sloten. Daar zijn dit jaar prachtige schilderijen van Marten Sijbesma te zien. Sijbesma is een Friese schilder die zich richt op de mooie dingen van het leven. Het bekijken meer dan waard. Het komend weekend wordt in Museum Joure een tentoonstelling geopend met het werk van Gerard de Lange die zich heel lang heeft ingespannen voor het Fries Grafisch Museum dat onderdeel van het Jouster Museum uitmaakt.

Twee bijzondere aankondigingen deze week. En allebei hebben ze met water te maken. De Rijksvoorlichtingsdienst maakte bekend dat Koning Willem-Alexander op 12 april in Lemmer het startsein geeft voor de Koningsspelen. Dat is een grote eer voor onze gemeente, voor Lemmer en natuurlijk in het bijzonder voor Christelijke Basisschool De Arke. Want op die school gaat het gebeuren. Sinds 2013, het jaar van de inhuldiging van de Koning, worden de Koningsspelen gehouden. Duizenden basisscholen en meer dan een miljoen kinderen doen er ieder jaar aan mee. De dag begint met een gezond ontbijt en daarna is er sport en spel. En ieder jaar is de Koning er ergens in het land, bij.

Het waren geen verkiezingen voor de gemeenteraad. In onze lokale democratie is er na woensdag niets veranderd. Maar we hebben er wel mee te maken. De politieke verhoudingen in het provinciaal bestuur en het wetterskipsbestuur zijn gewijzigd. En de nieuwe Eerste Kamer zal ook tot andere landelijke verhoudingen leiden. In het Provinsjehûs en het Wetterskipskantoor zal de komende weken worden onderhandeld over een nieuwe coalitie. (Dat doen we in eigen huis op dit moment overigens ook. Wie weet kunnen de (in)formateurs nog wat ervaringen uitwisselen).

Zo nu en dan heb je als burgemeester een week waarin alle onderdelen van deze mooie baan aan de orde komen. Niet alleen de reguliere college- en raadsvergaderingen, de interne overleggen, het nemen van beslissingen in handhavingskwesties en het ondertekenen van allerlei brieven en contracten, maar ook de zaken die dit werk echt bijzonder maken. En dan heb ik het over het mogen vertegenwoordigen van de gemeente. Dan ben je soms de ambassadeur, soms de burgervader en een andere keer degene die namens de gemeente iets ceremonieels mag doen.

Het Algemeen Dagblad publiceerde afgelopen weekend de jaarlijkse Misdaadmeter. Hoe scoren de Nederlandse gemeenten als het gaat om veel voorkomende criminaliteit als inbraken, overvallen, mishandelingen en vernielingen. Tot mijn verrassing scoorde onze gemeente als de meest veilige van de provincie. Maar de cijfers liegen niet. Ze zijn lager dan alle andere gemeenten op de Friese vaste wal. Afgezien van de prima plaats in de rangorde is het feit dat we in een relatief veilige gemeente wonen geen verrassing. De misdaadcijfers in De Fryske Marren dalen. En uit een recente inwonerspeiling blijkt dat heel veel inwoners zich ook veilig voelen.

Na de coalitiebreuk van vorige week is een verkenner aan de slag gegaan om de mogelijkheden voor een nieuwe, werkbare coalitie te onderzoeken. Roelof Bos doet zijn werk in alle stilte, maar hij zit niet stil is mijn indruk. De lokale politiek wacht in spanning af wat zijn advies zal zijn. En ook buiten het gemeentehuis zijn mensen daar benieuwd naar. De gemeentepolitiek leeft wel degelijk. Ondertussen gaat het bestuurlijke werk gewoon door. Binnen het college zijn de taken tijdelijk opnieuw verdeeld.

Het is voorjaarsvakantie. Dat betekent dat het rustig is in het gemeentehuis. De wintersport lokt. Of anders de zon wel. Zelf had ik dan misschien niet op een vrije week, maar toch wel op een paar rustige dagen gerekend. Van bestuurlijke rust is echter geen sprake deze week. Niet alleen de reguliere media schrijven pagina’s vol, ook op social media komt onze coalitiecrisis volop aan bod. En lang niet altijd positief. Veel mensen vragen zich af waarom dit gedoe nu allemaal nodig is.

Ik had een blog willen schrijven die alleen gaat over een afwisselende dag die ik deze week had. ’s Morgens in Den Haag voor een vergadering van de commissie Bestuur en Veiligheid van de Vereniging Nederlandse Gemeenten. En ’s middags een bijeenkomst van de ouderensoos in Terkaple en omstreken waar ik iets over mijn werk en het functioneren van de gemeente mocht vertellen. Twee uitersten op één dag.

Twee keer reed ik deze week naar Buitenpost waar het gemeentehuis van Achtkarspelen staat. Dinsdag nam collega Germ Gerbrandy afscheid en donderdag werd zijn opvolger Oebele Brouwer geïnstalleerd. In zijn toespraak bij de installatie ging de Commissaris van de Koning in op het werk van een burgemeester. Een aantal onderdelen is voor iedereen zichtbaar. Maar veel is dat ook niet. Dat geldt dus ook voor mij. En daarom is het goed daar zo nu en dan iets over te zeggen of te schrijven.

Op 16 januari zijn we in De Fryske Marren begonnen met onze nieuwe manier van vergaderen. Eerst het Petear, waarin de leden van de gemeenteraad in gesprek gaan met burgers en organisaties. En twee weken later het Debat en Beslút waarin de gemeenteraad debatteert en vervolgens een besluit neemt over de verschillende agendapunten. Hoewel we het idee hadden dat met dit model voortborduren op wat er in andere gemeenten al gebeurt, was het eerste Petear blijkbaar toch zo bijzonder dat er in het blad van de Vereniging Nederlandse Gemeenten een artikel aan is gewijd. Deze week vond het eerste Debat en Beslút plaats.