Weblog burgemeester

Ik schrijf deze blog op donderdagavond. In Joure hadden we vandaag de Jouster Merke en de Agrarische Schouw zullen hebben. De 544e editie van de Merke, de oudste jaarmarkt ter wereld. Al een aantal maanden geleden leek het verstandig om deze evenementen af te blazen. Het zou immers niet lukken om vele duizenden mensen coronaproof in het centrum te laten verblijven.

Onze Koning las dinsdagmiddag de Troonrede voor. Zoals iedere derde dinsdag van september. Maar dit jaar in heel andere omstandigheden. Corona eist een andere invulling van bijna alle bijeenkomsten en evenementen, dus ook van de traditionele start van het politieke jaar. Een andere locatie, geen rijtoer, veel minder mensen en niet de pracht en praal die bij de traditie hoort. En ook de inhoud van de Troonrede was anders dan gebruikelijk. De Koning sprak over het verdriet in ons land én over de veerkracht die er is om gezamenlijk de crisis te overwinnen.

‘Samen met inwoners vorm geven aan de gemeente, daar doe ik het voor’, schreef ik twee weken geleden. Op die manier kunnen werken is één van de mooiste onderdelen van het werk van gemeentebestuurders. Een ander mooi onderdeel is de afwisseling in het werk. En in onze gemeente is er altijd afwisseling. Eind vorige week mocht ik een groep collega’s uit het land ontvangen en ook een aantal bijzondere plekken in De Fryske Marren laten zien. De groep was onder de indruk van de afwisseling die ik kon laten zien. Afwisseling in landschap, in verschillende dorpen én een stad, afwisseling in activiteiten en nog veel meer.

De gemeenteraad vergaderde deze week. Op zich natuurlijk niet ongewoon, want de raad komt regelmatig bij elkaar. Maar toch was het woensdagavond een bijzondere vergadering. Voor het eerst in een half jaar kwamen we weer bij elkaar op de plek die daarvoor is bedoeld: de raadzaal in gemeentehuis Herema State. Zes maanden hebben we digitaal vergaderd. We maakten net als bijna alle gemeenten gebruik van een tijdelijke wet die het mogelijk maakt om ook op een digitale manier besluiten te nemen.

Mijn vakantie is weer voorbij. Dit jaar een vakantie in eigen land. En, zo gaat dat dan, overal kijk je om je heen om te zien hoe de horeca, de winkeliers en gemeenten omgaan met de coronaregels. Kunnen we er nog iets van leren? Het viel op dat er in de horeca heel verschillend wordt omgegaan met bijvoorbeeld de gezondheidscheck van de bezoekers. Van helemaal niet tot veel te uitgebreid. Daar valt nog wel iets te verbeteren. Op het gebied van de inrichting van de openbare ruimte is het ook erg verschillend. Soms merk je bijna niets van de 1,5 meter-regel en in andere plaatsen word je er voortdurend op gewezen. In één van de plaatsen waar we waren kwam je overal een tekst op de straten tegen: “Voor wie doe jij het?” Geen opdracht, maar een vraag. Een mooie manier om mensen even aan het denken te zetten.

De zomervakanties beginnen. Vanaf dit weekend hebben de leerlingen van het basis- en voortgezet onderwijs vakantie. Ook de lokale politiek stopt even met vergaderen. In twee raadsvergaderingen hebben we in De Fryske Marren deze week de crisisnota behandeld. Een soort seizoensafsluiting. De komende zes weken zijn er geen vergaderingen. Halverwege augustus starten we weer. Maar dat wil niet zeggen dat er de komende weken niets gebeurt. Integendeel. Het college van b en w vergadert gewoon door. Natuurlijk gaan de leden van het college ook op vakantie, maar niet allemaal tegelijk en dus kan het werk doorgaan. En er is genoeg te doen.

In mijn blog van vorige week beloofde ik om deze week iets over de gemeentefinanciën te schrijven. Dat doe ik ook. Maar eerst iets over de persconferentie die het kabinet woensdagavond hield. Het lijkt alsof er vanaf 1 juli nog maar één hoofdregel geldt, de anderhalve meter-regel en dat er verder weer heel veel mogelijk wordt. De eerste clubs die een evenement of een andere activiteit willen organiseren hebben zich gelijk al gemeld.

Als gemeentebestuurder ga je regelmatig van het ene overleg naar het andere. En onder de huidige omstandigheden komen er ook allerlei nieuwe overlegclubjes bij. Daarbij komt dat de meeste overleggen op dit moment digitaal plaatsvinden. Terwijl we in het pre-coronatijdperk vaak nog de reistijd tussen de vergaderingen konden gebruiken om even om te schakelen, stuiteren we nu van het ene Teamsoverleg naar de volgende Zoomvergadering. En zo nu en dan gelukkig ook weer een ‘echt’ overleg waarbij je elkaar weer fysiek ontmoet. Intensieve tijden dus.

Van verschillende kanten kreeg ik de vraag of ik een weblog zou willen wijden aan de naamgeving van het Burgemeester Krijgerplein in Lemmer. Het is een kwestie die de gemoederen in Lemmer, en daarbuiten, al een tijd bezighoudt en waarover een besluit van het gemeentebestuur mag worden verwacht.

Komen we zo langzamerhand weer in een normale situatie? Er is immers in korte tijd veel veranderd. De horeca mocht deze week weer open. Terrassen zaten vol met het mooie weer. De basisscholen gaan volgende week weer normaal functioneren. De leerlingen van het voortgezet onderwijs mochten weer naar school. En wie weet wordt volgende week besloten dat de campings weer volledig open kunnen.

Half Nederland kent nog wel een paar regels van het liedje dat Annie M.G Schmidt in 1965 schreef voor één van haar musicals: “Op een mooie pinksterdag, samen in de zon”. Het pinksterweekend van 2020 begint. Maar het is niet net als andere jaren. Geen Elfstedentocht op de fiets, geen Bondspartij in Franeker en geen Pinksterfeest in Veenklooster. Het Coronavirus beheerst nog steeds onze samenleving. Veel activiteiten en evenementen gaan niet door.

Johann Sebastian Bach is ongetwijfeld de bekendste componist uit de geschiedenis. Wanneer ik één van zijn vele composities hoor, of zelf probeer te spelen, raak ik telkens weer onder de indruk van de schoonheid, de creativiteit en het vakmanschap die er in doorklinkt. Dat gebeurde een paar weken geleden ook. Tijdens de wekelijkse kerkdienst die Omrop Fryslân uitzendt vanuit de Martinikerk in Franeker, werd een aria uit een cantate gezongen.

Mensen zijn heel verschillend. In deze corona-tijd is dat soms erg zichtbaar. Sommigen zijn bezorgd. Bezorgd om ziek te worden, bezorgd om wat er in de wereld dichtbij en veraf gebeurt of bezorgd, zelfs angstig, omdat ze niet weten hoe met de situatie om te gaan. Anderen zijn rustig of berustend. Bewust van de situatie zien ze wel wat er gebeurt, doen hun ding en gaan hun gang. Een derde groep is nonchalant; er zijn weliswaar regels, maar ook als ik tot het randje ga kan mij  toch weinig overkomen? En je hebt de groep die zich niets van de regels aantrekt, ze bewust overtreedt. Stoer doen, noemde premier Rutte dit gedrag.

Ik kan me niet herinneren wanneer ik voor het laatst op de avond van 4 mei thuis was en naar de herdenkingsplechtigheid op de Dam in Amsterdam keek. Dit jaar hadden we geen keus. Naar de herdenking in eigen dorp of stad konden we niet. Maar de tv-beelden van het lege plein en de kleine groep mensen die daar getuige was van het leggen van de kransen maakten indruk. En diepe indruk maakte de toespraak van onze Koning.

Herdenken en vieren op 4 en 5 mei doen we dit jaar thuis. Net zoals we een week geleden Koningsdag vierden. De dagen waarop we in ons land het meest met elkaar verbonden zijn kunnen we, door het coronavirus gedwongen, niet samen beleven. Niet met elkaar de straat op, niet meelopen in een stille tocht en niet naar het bevrijdingsfestival. En dat in het jaar waarin we uitgebreid aandacht zouden besteden aan 75 jaar bevrijding. Het is heel jammer dat een groot aantal prachtige initiatieven, waar heel veel mensen mee bezig waren, niet door kunnen gaan.

De lintjesregen is voor iedere burgemeester één van de hoogtepunten van het jaar. Wat is er nu mooier dan een aantal inwoners te mogen verrassen met een Koninklijke onderscheiding. Een onderscheiding die ze krijgen omdat ze zich jarenlang als vrijwilliger voor onze samenleving hebben ingezet. Uiteindelijk neem de Koning het besluit om het lintje toe te kennen, maar daar gaat een hele procedure aan vooraf. En die begint aan de basis. Het bestuur van een vereniging, of de mensen om de vrijwilliger heen vinden dat hij of zij een onderscheiding verdient voor het vele werk dat is gedaan. Zonder voordracht geen onderscheiding en daarmee wordt het Koninklijk Besluit gedragen door de samenleving. En voor een burgemeester is het mooi om met de uitreiking een bijdrage aan die waardering vanuit de samenleving te kunnen leveren.

Woensdagavond, zeven uur. Ik ging de deur uit en zag dat bij verschillende huizen de vlag nog was uitgestoken. En ik hoorde om mij heen de klokken luiden. In de auto luisterde ik naar de persconferentie van premier Mark Rutte en minister Hugo de Jonge. Tien minuten later, in het gemeentehuis, bereidde ik me samen met de mensen van de raadsgriffie voor op de digitale raadsvergadering.

Ik werd deze week getroffen door een foto, op twitter, van onze minister-president. Mark Rutte stak in een kerk in Den Haag een kaars aan. Hij schreef erbij dat in deze paastijd -voor velen een tijd van gezamenlijkheid, rituelen en tradities- vooral de stilte overheerst en het meeleven met het verdriet van velen. En toch is Pasen een feest van hoop, zo eindigde de tweet. Rutte heeft gelijk. Er is de laatste weken heel veel stilte. In allerlei opzicht. Stilte overheerst omdat het coronavirus heerst. Op straat, in scholen en veel bedrijven is het letterlijk stil. In gezinnen en families is het stil omdat er iemand ernstig ziek is, vecht voor zijn leven, of sterft. Elkaar ontmoeten is lastig, op vakantie gaan is er nu niet bij. We zijn even teruggeworpen op onszelf en onze naasten. Een periode van inkeer. En dat past ook wel weer in de paastijd.

De Kampioen, het blad van de ANWB, viel deze week in de bus. Er staat een mooi artikel over Gaasterland in. Enkele citaten: “Fietsen door Gaasterland, een feest!” en “Sloten, misschien wel de mooiste van de Friese elf steden”. Dat wisten wij, als inwoners van De Fryske Marren, natuurlijk al lang. Mooi dat de ANWB dit ook aan hun miljoenen leden vertelt. Maar voorlopig kunnen die leden nog niet van al dat moois genieten. Onze minister-president riep ons op om vooral thuis te blijven en niet op vakantie te gaan. Wie een stukje wil lopen of fietsen moet dat nu in eigen omgeving doen. En afstand tot anderen blijven houden. Want alle maatregelen om het coronavirus te bestrijden zijn verlengd. Tot en met 28 april moeten we ons er aan houden.

Natuurlijk gaat het gewone werk ook door. Dus wordt er gewerkt aan het jaarverslag over 2019. En dus nemen we in de collegevergadering besluiten over bestemmingsplanwijzigingen en zaken als de Regionale Energie Strategie. Bouwplannen moeten immers verder en we moeten voldoen aan de doelen van het klimaatakkoord. Maar vrijwel alle aandacht van de wethouders en mijzelf gaat uit naar de coronacrisis en de gevolgen daarvan. Die gevolgen worden steeds duidelijker zichtbaar.

Aan het begin van de week schreef ik al onze inwoners een brief. We zitten in een bijzondere situatie. Er heerst een griepvirus waarvoor nog geen vaccin is. Het grijpt over de hele wereld om zich heen. Ook bij ons. Steeds meer mensen worden ziek. De meesten hebben gelukkig slechts lichte klachten, maar sommigen worden erg ziek. Ook in ons land zijn al tientallen mensen aan het virus overleden.

Wat kan er in een week veel veranderen. Nog geen coronagevallen in Fryslân schreef ik vorige week. Inmiddels is de situatie helemaal veranderd. De afgelopen dagen stonden volledig in het teken van het virus. Ook in het Noorden van het land zijn er nu mensen die ziek geworden zijn. In onze gemeente zijn het er, nu ik dit schrijf, al drie. Mensen die nu met hun gezin in thuisisolatie zitten of, zoals een meneer in Balk, in het ziekenhuis liggen. Uit de informatie die ik van de GGD krijg, of uit een gesprek met de patiënt zelf, leid ik af dat er gelukkig geen sprake is van heel ernstige situaties. Maar toch. We moeten ons voorbereiden op meer ziektegevallen.

Voor iedere beroepsgroep geldt dat je zo nu en dan aan bijscholing moet doen. Je moet bij de tijd blijven om je vak goed uit te kunnen oefenen. Voor burgemeesters is dat niet anders. Daarom was ik deze week een aantal dagen bij de jaarlijkse Burgemeestersconferentie. Die stond dit jaar in het teken van democratie, rechtsstaat en integriteit. Onderwerpen die heel actueel zijn. En in het licht van 75 jaar vrijheid zijn ze ook van groot belang. Goed dus om daar in alle rust bij stil te staan.

De agenda voor deze week laat een groot aantal reguliere afspraken zien. Overleggen met afdelingshoofden, de BenW-vergadering, gesprekken met de secretaris en de griffier, met de politiechef, de raadsvergadering. En dan nog enkele huwelijksjubilea. En zo is de week weer voor een groot deel gevuld met standaard-activiteiten. Die zijn overigens allemaal heel belangrijk, maar om er nu een blog aan te wijden? En dat geldt ook voor minder vaak voorkomende activiteiten. Als burgemeester moet je besluiten nemen of wordt je geïnformeerd over handhavingszaken, integriteitskwesties, het sluiten van drugspanden en nog veel meer, maar ook dat zijn niet echt zaken waarover je uitgebreid kunt schrijven.

In een week waarin veel mensen vakantie hebben ziet mijn agenda er anders uit dan gebruikelijk. Geen dagen waarin van uur tot uur allerlei vergaderingen en gesprekken zijn ingepland. Er is iets meer ruimte. De tijd nemen voor bijvoorbeeld een wat diepgaander gesprek of achterstallige vakliteratuur lezen.

Tijdens een bijeenkomst in Utrecht mocht ik vorige week namens alle Nederlandse burgemeesters een boekje over de relatie tussen overheid en religie in ontvangst nemen. Het boekje is geschreven in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en de Vereniging Nederlandse Gemeenten. Als het gaat over de manier waarop overheid en religieuze organisaties contact met elkaar hebben, met elkaar omgaan, wordt vaak gesproken over de scheiding tussen kerk en staat.

Een enthousiaste groep mensen uit onze gemeente is hard aan het werk om van de Samenloop voor Hoop een groot succes te maken. Op 19 en 20 juni wordt deze 24-uurs wandelestafette voor het eerst in Joure gehouden.

De leden van de Eerste Kamer debatteerden deze week maar liefst twee dagen over de invoering van de Omgevingswet. Die Omgevingswet gaat per 2021 in, daar is al eerder over besloten, maar aan de invoering zitten nog zoveel haken en ogen dat daar weer een aparte wet voor is gemaakt. Volgende week zal de uiteindelijke stemming plaatsvinden. Als het doorgaat dan wordt vanaf volgend jaar bijna alles wat te maken heeft met ruimtelijke ordening, milieu, water, natuur en bouwen in één wet geregeld. Nu zijn dat er nog 26. De bedoeling van de wet is prima; hoe kunnen we zaken meer op elkaar afstemmen en hoe zorgen we ervoor dat procedures veel korte duren.

Op veel plaatsen, ook in onze gemeente, zal er de komende maanden uitgebreid aandacht zijn voor 75 jaar bevrijding. We herdenken het einde van de Tweede Wereldoorlog en we vieren de vrijheid. In het zuiden van ons land is men daar in de loop van vorig jaar al mee begonnen; daar eindigde de oorlog immers al in het najaar van 1944.

Soms liggen in je werk vreugde en verdriet heel dicht bij elkaar. In de tien jaar dat ik burgemeester ben heb ik nog nooit in één week 24 Koninklijke onderscheidingen mogen uitreiken. Maar ook nog nooit maakte ik mee dat er binnen de gemeentelijke organisatie twee sterfgevallen in één week waren.

De eerste week van het nieuwe jaar staat altijd in het teken van nieuwjaarswensen, van terugkijken op het afgelopen jaar en van vooruitkijken naar wat komt. In mijn nieuwjaarstoespraak heb ik al verschillende onderwerpen kort benoemd. In zo’n toespraak kan niet alles uitgebreid aan de orde komen, de receptie moet immers niet te lang worden onderbroken. Daarom in de eerste blog van dit jaar nog een aantal aanvullingen.

Ik mocht deze week twee keer bij een cultureel evenement zijn. Maandagavond was er in de Sint-Mattheüskerk in Joure een uitvoering van een deel van het Weihnachtsoratorium van Bach. In prachtige muziek komen de geboorte van Jezus en de engelen en herders voorbij. Een bekend verhaal dat je helemaal in kerstsfeer brengt. Maar de uitvoerenden, onder leiding van Jan Vermaning hadden besloten om ook een nieuwe compositie uit te voeren.

Professor Hans Boutellier is een wetenschapper die zich bezighoudt met criminaliteit en veiligheid. Deze week kwam hij op bezoek bij de VNG-commissie Bestuur en Veiligheid, waarvan ik ook deel mag uitmaken. Hij nam ons mee in een aantal waarnemingen en oplossingsrichtingen.

Ik schrok deze week wel even toen ik de resultaten zag van het Friese onderzoek naar de verkoop van alcohol aan 17-jarigen. Uit dat onderzoek, uitgevoerd met ‘mysterie-shoppers’, blijkt dat in tweederde van de situaties een 17-jarige gewoon alcohol kan kopen. En dat is in ons land al een aantal jaren verboden. We houden ons dus met zijn allen niet aan die wet.

Vorige week vrijdagavond nam ik afscheid als voorzitter van de IJswegencentrale Gaasterland. De IJswegencentrale is één van de 22 centrales in Fryslân die de belangen van het schaatsen op natuurijs in onze provincie behartigen. Wanneer het vriest proberen de vrijwilligers ervoor te zorgen dat het ijs zo goed mogelijk kan aangroeien en er zodra het dik genoeg is ook geschaatst kan worden.

Deze week een blog die minder reacties zal oproepen dan de vorige. Ik schrijf dit stukje in het Woudagemaal in Lemmer. Het is iedere keer weer een belevenis om in dit prachtige gebouw op deze mooi plek te mogen zijn. Volgend jaar wordt het 100-jarig bestaan van het gemaal gevierd, daar kijk ik nu al naar uit. Maar ik ben nu in het gemaal voor twee vergaderingen.

Zaterdag is het weer zover. Sinterklaas komt aan in Nederland. Ook in De Fryske Marren maakt hij zijn opwachting in een aantal dorpen. Voor heel veel kinderen beginnen een paar spannende weken in de aanloop naar 5 december.

In sommige maanden heb je te maken met jaarlijks terugkerende gebeurtenissen en tradities. November is zo’n maand. In iedere gemeente wordt dan de begroting voor het komend jaar behandeld. En het is weer de tijd van de Sinterklaasintochten. Maar er zijn ook minder bekende zaken die toch ieder jaar in november weer aan bod komen.

De Fryske Marren is (nog steeds) een heel jonge gemeente. We vinden onszelf nog voortdurend uit. Dat is niet uniek. Ik denk dat iedere herindelingsgemeente een periode van vijf tot tien jaar nodig heeft om politiek, bestuurlijk en ambtelijk volwassen te worden. In onze gemeente hebben we het over “het verhaal dat we willen vertellen”. Wat voor gemeente willen we zijn. Het verhaal gaat bij ons over begrippen als kleurrijk, actief en noflik. We vinden dat we dat zijn en we vinden vooral dat we dat samen zijn. Met elkaar als inwoners van vijftig dorpen en een stad en met elkaar als inwoners en gemeentebestuur. Om invulling aan die samenwerking te geven hebben we onze dorpencoördinatoren, onze bedrijfscontactfunctionarissen en onze kwartiermakers sociaal domein. Zijn leggen de verbinding tussen het gemeentelijk apparaat en de inwoners, bedrijven en instellingen.

Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters houdt gegevens bij over alle leden. Het is overigens een modernere club dan de naam doet vermoeden, maar dat terzijde. Het genootschap heeft nu uitgerekend dat de gemiddelde burgemeester in ons land 56 jaar is, 9 dienstjaren heeft, daarvoor wethouder was en nu 60 uur per week werkt. Dat maakt mij tot de gemiddelde burgemeester, want ik voldoe op dit moment aan alle criteria. Of ik daar blij mee moet zijn weet ik niet. Het is niet anders. Maar gemiddeld als ik ben wil ik reageren op een brief die ik onder ogen kreeg van onze minister van Binnenlandse Zaken, mevrouw Ollongren. Zij schreef die brief vorige week aan de Tweede Kamer. Het onderwerp is de Toekomst van het Openbaar Bestuur. Een belangrijk onderwerp. En ook een belangrijke brief, want de minister zet een aantal lijnen uit voor de komende jaren.

Het was in verschillende opzichten een bijzondere week. Mijn agenda, in ieder geval die in de eerste vier dagen, liet een enorme afwisseling zien. Een collegevergadering, een raadsvergadering en een commissievergadering. Een werkbezoek aan het museum in Joure. Een overleg met de collega in Súdwest-Fryslân. Twee bezoeken aan 60 jaar getrouwde echtparen. Enkele indringende gesprekken met inwoners over hun persoonlijke situatie. En daarnaast een flink aantal interne overleggen en telefoongesprekken over openbare orde-kwesties, koninklijke onderscheidingen en nog veel meer.

Afgelopen zaterdag was ik in het Noorderleech, het gebied boven Marrum aan de Waddenkust. Een uitgestrekt gebied, grotendeels buitendijks. Je kunt er genieten van de vergezichten, zeker als je op de Sédykster Toer staat, een tot uitkijktoren verbouwde silo. Je ziet Ameland, Leeuwarden en nog veel meer plaatsen liggen. Het “tempeltje” van Ids Willemsma is een prachtig kunstwerk op de dijk.

Op zaterdag 12 oktober staat Joure in het teken van de veiligheid. Op de Merk vindt dan de ‘Dag van de Veiligheid’ plaats. Gemeente, politie, brandweer en allerlei andere organisaties laten zien wat ze doen om onze gemeente, onze leefomgeving en uw en mijn huis zo veilig mogelijk te houden.