Weblog burgemeester

Toch wel een bijzonder bericht in het nieuws van deze week: de Friezen zijn de gelukkigste mensen in ons land. Maar liefst 92% zegt gelukkig te zijn. En 89% is tevreden met hun leven. En tegelijkertijd is de welvaart in onze provincie lager dan gemiddeld, zijn we lager opgeleid dan elders in het land en ligt het gezondheidsniveau van de Fries onder dat van andere Nederlanders. Deskundigen noemen het de Friese paradox. Het gaat lang niet zo goed als elders maar we voelen ons wel goed.

Onder die titel verzamelden enkele duizenden raadsleden, wethouders en burgemeesters zich deze week in Barneveld. Daar werd het jaarlijkse congres van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) gehouden. Ieder jaar weer een soort reünie van het lokaal bestuur. Hét moment om collega’s uit alle delen van het land te ontmoeten en ervaringen te delen. Dat gebeurt in een gezellige, voor een deel zelfs feestelijke sfeer, maar er wordt ook gewerkt. Met sprekers, workshops en excursies is de titel van het congres nader uitgewerkt. Shakespeare schreef al behartenswaardige woorden over besturen en leiderschap legde Gijs Scholten van Aschat uit.

Meestal verschijnt mijn blog op vrijdag. Deze keer een uitzondering op die gewoonte. Want vandaag kan ik terugkijken op het afgelopen weekend. Een weekend waarin we een grote groep gasten uit onze partnergemeente uit Duitsland mochten verwelkomen. Samen met de delegatie uit Drolshagen hebben we aandacht besteed aan de 50-jarige vriendschapsband die er is tussen Drolshagen en De Fryske Marren. In 1969 ontstond de relatie tussen de beide gemeentebesturen, bij ons toen nog Haskerland. Al sinds 1963 reisden sportverenigingen op en neer voor toernooien, maar in 1969 sloten ook de beide gemeentebesturen een vriendschapsverdrag.

Een Duits woord als kop boven deze blog. Volgende week vieren we de 50-jarige vriendschapsrelatie met Drolshagen en komt er een grote groep Duitse gasten naar onze gemeente. Dat betekent dat ik moet oefenen op mijn Duits. Maar deze week had ik ook echt een paar aha-erlebnisse. Gebeurtenissen waarbij ik dacht dat ik zeker wist dat ik het al eens eerder had meegemaakt. Ik mocht de eerste bewoners van het azc in Balk welkom heten. In september 2016 gebeurde dat ook al. Een bijzondere gang van zaken, ik schreef er eerder over. Maar omdat het blijkbaar niet mogelijk is om snel over de asielaanvragen van een grote groep mensen te beslissen, hebben we opnieuw extra opvangruimte nodig. En daarom ben ik blij dat de gemeenteraad hier unaniem mee instemde. Het personeel van het  azc in Balk staat ook opnieuw klaar om de bewoners goed op te vangen. Ik hoop dat deze nieuwe periode van openstelling van het  azc ook weer een goede periode zal zijn, waarbij er een samenwerking met allerlei organisaties en mensen in Balk kan ontstaan.

Volgende week is het weer zover. Alweer verkiezingen. Op donderdag 23 mei kunnen we naar de stembus  voor het Europees Parlement. Die verkiezingen leven nog niet echt. De aanplakborden komen deze keer niet vol. Europa is blijkbaar niet heel interessant. Een behoorlijke groep mensen moet zelfs niets van Europa hebben. En toch is Europa heel belangrijk en speelt het een grote rol in ons dagelijks leven. In onze gemeente hebben we zelfs een wethouder die de portefeuille “Europa” heeft. Er is ook een Fries wethoudersoverleg waarin wordt gesproken over actuele ontwikkelingen in Europa die voor gemeenten van belang zijn.

Woensdagavond zijn de jaarrekening 2018 en de kadernota 2019 aan de gemeenteraad gepresenteerd. Voor de gemiddelde lezer misschien niet iets om op puntje van de stoel te zitten, maar voor gemeente zijn het belangrijke stukken in de verantwoording naar de raad en dus naar de samenleving. Ondanks alle (ook landelijk) gedoe over bijvoorbeeld de jeugdzorg heeft onze gemeente een overschot over 2018. Een bedrag van 1,4 miljoen euro. Dat is grotendeels te danken aan zaken als grondverkoop én aan grotere uitstroom uit de bijstand. En dat heeft beiden met de groeiende economie te maken. In 2018 was er een daling van 13% in het aantal bijstandsuitkeringen. In 2017 was er ook al daling van 10%. Het lukt dus om mensen uit de bijstand te krijgen.

Morgen is het weer 4 mei. Dan staan we, 74 jaar na 1945, opnieuw stil bij de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Deze week werd de uitslag van het jaarlijkse Nationaal Vrijheidsonderzoek gepubliceerd. Daaruit bleek dat niet alleen ouderen, maar ook kinderen en jongeren hechten aan een respectvolle herdenking met traditionele rituelen zoals het trompetsignaal, het zingen van het volkslied en vooral de twee minuten stilte. Jongeren vinden daarnaast dat er tijdens herdenkingen meer aandacht moet zijn voor mensen die nu door oorlogsgeweld om het leven komen. Het perspectief op de oorlog en het herdenken van slachtoffers wordt internationaler.

Nee, deze blog gaat niet over de regenbuien die de afgelopen dagen zijn gevallen. Die zijn goed, heel goed zelfs voor de landbouwsector en voor onze tuinen. Ook die buien zouden er overigens best wat meer mogen vallen. Deze blog gaat over die andere regen die vandaag in ons land viel, de lintjesregen. Overal in het land zijn vandaag, de dag voor Koningsdag, mensen verrast met een Koninklijke Onderscheiding. In tegenstelling tot vorig jaar was het in De Fryske Marren maar een heel bescheiden buitje. Drie mensen kregen een onderscheiding en zijn vanaf vandaag Lid in de Orde van Oranje Nassau.

De opening van de Koningsspelen in Lemmer door Koning Willem-Alexander was een prachtig feest. Voor de ruim 400 leerlingen van de school, voor Lemmer en eigenlijk voor de hele gemeente. Want het gebeurt niet zo vaak dat ons staatshoofd een bezoek aan onze gemeente brengt. Directeur Sietske de Jong en haar team, de medewerkers van de Koningsspelen en van de gemeente hebben er voor gezorgd dat alles volgens het draaiboek verliep. Iedereen kon volop genieten van de aanwezigheid van de Koning. En hijzelf niet het minst, gelet op de vele informele gesprekjes die de majesteit met leerlingen en mensen van de school en de organisatie voerde. Het was koud, maar hartverwarmend. We kunnen er met een goed gevoel op terugkijken.

De partijen die in onze gemeente onderhandelen over een nieuw college deden vorige week een oproep. Iedereen die een punt wil inbrengen in het coalitieakkoord kan zich melden bij de formateur. Maar liefst 34 mensen hebben zich aangemeld. De formateur moet extra bijeenkomsten organiseren om iedereen te woord te kunnen staan. Voorafgaand aan onze gemeenteraadsvergaderingen ontvangen we regelmatig een groep inwoners. Ze zijn “gast van de raad”. Behalve een gesprek over onze gemeentelijke democratie en de inhoudelijke agenda voor die avond komen er ook vaak allerlei zaken aan de orde die men graag wil voorleggen aan de aanwezige raadsleden of aan mij. Twee voorbeelden van burgerparticipatie, van de manier waarop inwoners in onze gemeente betrokken zijn bij de gemeentepolitiek. Prima om dit zo te doen. En zo hebben we nog allerlei andere mogelijkheden voor het contact tussen inwoners en politici en hebben inwoners volop de gelegenheid om invloed op de besluitvorming uit te oefenen.

Het voorjaar is echt begonnen. En dat betekent dus ook dat het culturele en evenementenseizoen weer van start gaat. Vorige week was ik bij de opening van de nieuwe tentoonstelling in ons mooie museum in Sloten. Daar zijn dit jaar prachtige schilderijen van Marten Sijbesma te zien. Sijbesma is een Friese schilder die zich richt op de mooie dingen van het leven. Het bekijken meer dan waard. Het komend weekend wordt in Museum Joure een tentoonstelling geopend met het werk van Gerard de Lange die zich heel lang heeft ingespannen voor het Fries Grafisch Museum dat onderdeel van het Jouster Museum uitmaakt.

Twee bijzondere aankondigingen deze week. En allebei hebben ze met water te maken. De Rijksvoorlichtingsdienst maakte bekend dat Koning Willem-Alexander op 12 april in Lemmer het startsein geeft voor de Koningsspelen. Dat is een grote eer voor onze gemeente, voor Lemmer en natuurlijk in het bijzonder voor Christelijke Basisschool De Arke. Want op die school gaat het gebeuren. Sinds 2013, het jaar van de inhuldiging van de Koning, worden de Koningsspelen gehouden. Duizenden basisscholen en meer dan een miljoen kinderen doen er ieder jaar aan mee. De dag begint met een gezond ontbijt en daarna is er sport en spel. En ieder jaar is de Koning er ergens in het land, bij.

Het waren geen verkiezingen voor de gemeenteraad. In onze lokale democratie is er na woensdag niets veranderd. Maar we hebben er wel mee te maken. De politieke verhoudingen in het provinciaal bestuur en het wetterskipsbestuur zijn gewijzigd. En de nieuwe Eerste Kamer zal ook tot andere landelijke verhoudingen leiden. In het Provinsjehûs en het Wetterskipskantoor zal de komende weken worden onderhandeld over een nieuwe coalitie. (Dat doen we in eigen huis op dit moment overigens ook. Wie weet kunnen de (in)formateurs nog wat ervaringen uitwisselen).

Zo nu en dan heb je als burgemeester een week waarin alle onderdelen van deze mooie baan aan de orde komen. Niet alleen de reguliere college- en raadsvergaderingen, de interne overleggen, het nemen van beslissingen in handhavingskwesties en het ondertekenen van allerlei brieven en contracten, maar ook de zaken die dit werk echt bijzonder maken. En dan heb ik het over het mogen vertegenwoordigen van de gemeente. Dan ben je soms de ambassadeur, soms de burgervader en een andere keer degene die namens de gemeente iets ceremonieels mag doen.

Het Algemeen Dagblad publiceerde afgelopen weekend de jaarlijkse Misdaadmeter. Hoe scoren de Nederlandse gemeenten als het gaat om veel voorkomende criminaliteit als inbraken, overvallen, mishandelingen en vernielingen. Tot mijn verrassing scoorde onze gemeente als de meest veilige van de provincie. Maar de cijfers liegen niet. Ze zijn lager dan alle andere gemeenten op de Friese vaste wal. Afgezien van de prima plaats in de rangorde is het feit dat we in een relatief veilige gemeente wonen geen verrassing. De misdaadcijfers in De Fryske Marren dalen. En uit een recente inwonerspeiling blijkt dat heel veel inwoners zich ook veilig voelen.

Na de coalitiebreuk van vorige week is een verkenner aan de slag gegaan om de mogelijkheden voor een nieuwe, werkbare coalitie te onderzoeken. Roelof Bos doet zijn werk in alle stilte, maar hij zit niet stil is mijn indruk. De lokale politiek wacht in spanning af wat zijn advies zal zijn. En ook buiten het gemeentehuis zijn mensen daar benieuwd naar. De gemeentepolitiek leeft wel degelijk. Ondertussen gaat het bestuurlijke werk gewoon door. Binnen het college zijn de taken tijdelijk opnieuw verdeeld.

Het is voorjaarsvakantie. Dat betekent dat het rustig is in het gemeentehuis. De wintersport lokt. Of anders de zon wel. Zelf had ik dan misschien niet op een vrije week, maar toch wel op een paar rustige dagen gerekend. Van bestuurlijke rust is echter geen sprake deze week. Niet alleen de reguliere media schrijven pagina’s vol, ook op social media komt onze coalitiecrisis volop aan bod. En lang niet altijd positief. Veel mensen vragen zich af waarom dit gedoe nu allemaal nodig is.

Ik had een blog willen schrijven die alleen gaat over een afwisselende dag die ik deze week had. ’s Morgens in Den Haag voor een vergadering van de commissie Bestuur en Veiligheid van de Vereniging Nederlandse Gemeenten. En ’s middags een bijeenkomst van de ouderensoos in Terkaple en omstreken waar ik iets over mijn werk en het functioneren van de gemeente mocht vertellen. Twee uitersten op één dag.

Twee keer reed ik deze week naar Buitenpost waar het gemeentehuis van Achtkarspelen staat. Dinsdag nam collega Germ Gerbrandy afscheid en donderdag werd zijn opvolger Oebele Brouwer geïnstalleerd. In zijn toespraak bij de installatie ging de Commissaris van de Koning in op het werk van een burgemeester. Een aantal onderdelen is voor iedereen zichtbaar. Maar veel is dat ook niet. Dat geldt dus ook voor mij. En daarom is het goed daar zo nu en dan iets over te zeggen of te schrijven.

Op 16 januari zijn we in De Fryske Marren begonnen met onze nieuwe manier van vergaderen. Eerst het Petear, waarin de leden van de gemeenteraad in gesprek gaan met burgers en organisaties. En twee weken later het Debat en Beslút waarin de gemeenteraad debatteert en vervolgens een besluit neemt over de verschillende agendapunten. Hoewel we het idee hadden dat met dit model voortborduren op wat er in andere gemeenten al gebeurt, was het eerste Petear blijkbaar toch zo bijzonder dat er in het blad van de Vereniging Nederlandse Gemeenten een artikel aan is gewijd. Deze week vond het eerste Debat en Beslút plaats.

De politieke discussie in onze gemeente wordt op dit moment beheerst door twee grote onderwerpen. De noodzakelijke bezuinigingen én de beslissing over de zandwinning in het IJsselmeer. Onderwerpen die terecht veel aandacht krijgen. Maar er gebeurt zoveel meer. Bijvoorbeeld rond het Asielzoekerscentrum in Balk. Het ging in september dicht, maar een maand later kwam het verzoek om het weer te mogen openen. Het aantal vluchtelingen in ons land stijgt weer en procedures duren langer. Daarom is er behoefte aan meer opvangplekken. En omdat alle gebouwen er nog staan is het logisch om juist dit centrum weer te openen. Donderdagavond was er in Balk een informatieavond voor alle inwoners om hen te informeren over de plannen en over de procedures die de heropening mogelijk moeten maken.

Visie. Dat stond er boven de column die Eelke Lok vorige week schreef in Groot de Fryske Marren. In die column noemt hij het initiatief van onze gemeente om maandelijks “yn petear” te gaan met de bevolking een prima in initiatief. Hij hoopt dat inwoners mee gaan doen en dat de gemeente voldoende informatie krijgt om aan visie te werken.

Vandaag twee zaken uit de afgelopen week. Iedereen in De Fryske Marren kreeg het collegeprogramma in de brievenbus. De gemeenteraad formuleerde na de verkiezingen in maart 2018 een raadsprogramma, de nieuwe coalitie schreef een stuk met de ambities voor de komende jaren en inmiddels ligt er ook een kadernota met concrete plannen voor het komende jaar.

Ook in De Fryske Marren hebben we de jaarwisseling weer achter de rug. In mijn nieuwjaarstoespraak heb ik aandacht besteed aan een aantal gebeurtenissen tijdens oud en nieuw. Inmiddels is wel duidelijk dat het bij ons allemaal relatief rustig is verlopen. Dat was elders minder het geval. Het nieuws wordt nu even beheerst door de gevolgen van de losgeslagen containers die op de stranden van de eilanden en aan de waddenkust voor ellende zorgen. Maar anders hadden we nog lang gesproken over de branden op het strand bij Scheveningen. Of over het ongeval met illegaal vuurwerk in Morra waarbij iemand om het leven kwam. Trieste gevolgen van uit de hand gelopen situaties.

In een bijlage van de Leeuwarder Courant stond laatst een column met als titel De kracht van het verhaal. Volgens de schrijver hebben religie, politiek en marketing één ding gemeen: in de kern gaat het steeds over het vertellen van goede verhalen. Ik heb de column bewaard. Wie weet zou ik er ooit nog iets mee kunnen. Deze week moest ik aan die column denken toen ik las dat de kerken in Nederland per dag 267 leden verliezen. Blijkbaar vinden velen dat daar het goede verhaal niet meer te horen is. En wat foeteren we niet op heel veel reclamecampagnes. We twijfelen voortdurend aan de werking van de vrije markt. Of we via marketing de goede verhalen horen? Dan blijft de politiek dus over. Maar vertellen politici dan wel de juiste verhalen? Ook daar wordt vaak aan getwijfeld.

We ontkomen er niet aan. Aan verschillende dingen merk je dat het einde van het jaar in zicht komt. De supermarkten doen hun uiterste best om zo creatief mogelijk hun etenswaar aan te prijzen. De centrumondernemers in allerlei plaatsen organiseren extra activiteiten om met een gezellig ingerichte dorpsstraat de klanten te trekken. In Lemmer is dit weekend weer het grote Dickensfestijn. In Joure ontvangen we vrijdagavond de kerstman en is er zondag een kerstmarkt. Op verschillende plekken zijn er kerstconcerten die voor ieder wat wils bieden.

Het weekblad Elsevier riep deze week “de burgemeester” uit tot Nederlander van het jaar 2018. En dan in het bijzonder de bedreigde burgemeester. Jos Wienen, collega in Haarlem, is daar op dit moment wel het meest uitgesproken voorbeeld van. Hij moet fors worden beveiligd omdat hij ernstig wordt bedreigd. En er zijn meer collega’s die dit is overkomen. Gelukkig hebben we in onze regio (nog) niet te maken met dit soort toestanden.

Na ruim 16 jaar kwam er deze week een eind aan het wethouderschap van Johannes van der Pal. Heel veel mensen kwamen gisteren naar de afscheidsreceptie in Lemmer. Johannes van der Pal en Lemmer. Die twee horen bij elkaar. Een wethouder heeft een politieke functie. En in de politiek heb je meestal een vluchtig bestaan. Aan het eind van ieder jaar publiceert het blad Binnenlands Bestuur een overzicht van de wethouders die in dat jaar zijn afgetreden. Meestal is het een lange lijst. Een wethoudersloopbaan van 16 jaar is dus uitzonderlijk.

Voor de tweede keer in het bestaan van onze gemeente was er deze week een dorpencarrousel. Een mooie naam voor een mooi evenement. Tijdens de dorpencarrousel ontmoeten vertegenwoordigers van al onze dorpen elkaar, wisselen ze ervaringen uit en presenteren ze verschillende projecten. En er is gelegenheid om kennis te maken met organisaties die iets te bieden hebben aan de dorpen. Natuurlijk zijn ook leden van de gemeenteraad, het college van burgemeester en wethouders en ambtenaren aanwezig.

In de Eerste Kamer werd deze week gesproken over de manier waarop burgemeesters worden benoemd. In de Grondwet staat al heel lang dat de burgemeester door de Koning wordt benoemd. Al jaren wordt over deze bepaling gedebatteerd. En het lijkt er op dat deze zin in onze Grondwet nu echt wordt geschrapt. Volgende week moet er nog worden gestemd, maar de uitslag is al duidelijk.

Als burgemeester kom je overal in de gemeente. Het is bijzonder om te ervaren dat je (bijna) overal welkom bent. Mensen laten je toe in hun privé-omgeving , je mag  achter hun voordeur komen. En je hebt contact met mensen in alle levensfasen. Deze week is weer de week van het Nationaal Schoolontbijt. Overal in het land komt een schoolklas in de vroege ochtend op bezoek bij de burgemeester. Tijdens een ontbijt wordt er dan over van alles en nog wat gesproken.

Zondag was ik in het Groninger Museum. In de hal kon je de pianomuziek al horen. Het duurde maar even voordat ik de melodie herkende. “Wat de toekomst brenge moge, mij geleidt des Heren hand”. Een in kerkelijke kringen zeer bekend lied. Aangekomen op de tweede verdieping bleek dat Freek de Jonge het lied speelde. Hij zong er een eigen tekst bij. Een tekst vol met woorden die zo uit het oude lied leken te komen, maar toch een heel eigen betekenis kregen.

In de huis-aan-huis bladen van deze week stonden twee koppen naast elkaar. “Drie miljoen niet naar de zorg” boven een artikel over de kosten van het sociaal domein in onze gemeente. En “Mistige start met vorst” boven een mooie foto van een groep paarden in de mist. Bij mij kwam toen de titel van deze blog naar boven.

Binnen onze gemeente, maar ook daarbuiten, is op dit moment veel te doen op het gebied van openbare orde en veiligheid. Om in eigen huis te blijven; in de raadsvergadering van eind september is een nieuwe APV vastgesteld. Een nieuwe Algemene Plaatselijke Verordening. Die regelt een heleboel onderwerpen. Veel op het terrein van openbare orde. Dat varieert van regels om onveilige verkeerssituaties te voorkomen tot regels voor de terrassen van de horeca.

Vorige week kondigde ik al aan dat er op vrijdag nog iets bijzonders zou plaatsvinden. Omdat het tot het laatste moment een verrassing moest blijven mocht ik er nog niet over schrijven. Maar het werd wel weer een uniek gebeuren, op de Midstraat bij nr. 99. In de media is er al veel over geschreven. De KLM presenteerde in Joure het KLM-huisje. Ieder jaar wordt er een nieuw porseleinen huisje gemaakt. Dit jaar voor de 99e keer. Het is ieder jaar een replica van een bijzonder huis ergens in het land. En we mogen er best trots op zijn dat het nu een Jouster huisje met een lange geschiedenis is.

Vorige week beschreef ik één dag uit mijn agenda. Een aantal activiteiten en gebeurtenissen die je niet zo vaak mee maakt en die toevallig samenvielen op één dag. Daarom noem ik deze week een bijzondere week. Iedere dag gebeurde er wel iets dat die dag tot een bijzondere maakte en dat geldt dus helemaal voor deze week.

Soms heb je van die dagen. Dagen die er volledig anders uitzien dan wat normaal gebruikelijk is Afgelopen donderdag was zo’n dag. Het was de vierde donderdag van september. Dat is traditioneel de dag van de Jouster Merke. Die werd dit jaar voor de 552e keer gehouden. Het is traditie dat de burgemeester om zeven uur ’s morgens de klok van de Jouster Toer luidt als startsein van deze feestelijke dag. En na de burgemeester mogen ook de andere aanwezigen de klok luiden.

Terwijl in Leeuwarden duizenden mensen De Stormruiter bezoeken, een voorstelling waarin acteurs, muzikanten en paarden tot prachtig samenspel komen, hebben we in eigen gemeente ook een aantal culturele pareltjes. Wat hebben we genoten van Tommy, de Friese versie van de rockopera van The Who. Indrukwekkend. En wat is het park Herema State een mooie locatie voor dergelijke voorstellingen.

De vakantieperiode is echt voorbij. Bijna twee maanden lag het tempo van het bestuurlijke werk een stuk lager dan normaal. Er was tijd om veel evenementen te bezoeken en daar heel veel mensen te ontmoeten. En er was tijd voor vakantie. Die van mij bestond dit jaar uit twee delen. Aan het begin van de zomer heb ik in Denemarken Aarhus en omgeving bezocht. Die stad was vorig jaar Culturele Hoofdstad.

Gisteravond was de première van Weispield. Een bijzonder openluchtspel op een bijzondere locatie. Op het eilandje de Marchjepôle in het Tjeukemeer wordt een theatervoorstelling gespeeld. Dat betekent dat alle bezoekers per schip moeten worden gebracht. Aan boord begint de voorstelling eigenlijk al. Met verhalen worden de bezoekers voorbereid op de voorstelling. Meer dan 150 mensen zijn betrokken bij Weispield.

Een aantal weken geleden kwamen alle medewerkers van de gemeente die een taak hebben op het terrein van jeugd en jongeren bij elkaar voor een workshop over kindermishandeling. Er zijn voldoende protocollen en meldcodes, maar hoe zorg je nu dat die ook zo vroeg mogelijk in werking worden gezet bij een vermoeden van kindermishandeling. Daar ging het gesprek over.